Ojczysty – dodaj do ulubionych, kolejne CIEKAWOSTKI

COKOLWIEK BY…, GDZIEKOLWIEK BY
W swobodnej polszczyźnie mówionej często używamy konstrukcji takich jak: „co by nie powiedział…”, „gdzie by nie poszła…”, „jak by nie próbowała…”, „jaki by nie był…”, „którego by nie wziął…”, „kogo by nie spytała…” itp. Trzeba jednak pamiętać, że konstrukcje takie są NIEPOPRAWNE w starannej polszczyźnie, ba! wielu normatywistów wolałoby ich nie widzieć i nie słyszeć nawet w polszczyźnie potocznej. POPRAWNE są bowiem w takich wypadkach konstrukcje bez partykuły nie, za to z cząstką kolwiek. Poprawnie zatem: Cokolwiek by powiedział, zawsze przyjmowano to z uznaniem; Gdziekolwiek poszła, spotykała znajomych; Jakkolwiek by próbowała, nie udawało jej się znaleźć sposobu, żeby pogodzić zwaśnionych członków rodziny; Jakkolwiek by było, zawsze będzie dobrze; Jakikolwiek by był, na pewno się spodoba; Któregokolwiek by wziął, i tak nie będzie zadowolony, jemu nikt nie dogodzi; Kogokolwiek by spytała, każdy odpowiadał tak samo „Tak. To właściwie postawione pytanie”.

[NSPP; WSPP; SO PWN; Baza CKS]

INDZIEJ
Dawno, dawno temu, kiedy jeszcze słowo INDZIEJ było używane – i to samodzielnie, bez żadnych dodatków! – oznaczało ‘w innym miejscu, na inne miejsce’. W XV w. – odkąd jest notowane – miało krótszą postać INDZIE. Owo INDZIE pochodzi od prasłowiańskiego *jьnъde, które z kolei było przysłówkiem utworzonym od prasłowiańskiej postaci przymiotnika INNY, czyli *jьnъ.
Należy zapamiętać, że po dziś dzień INDZIEJ nie zrosło się z zaimkami, które mu zawsze i wszędzie towarzyszą i jest zapisywane osobno, jako odrębny wyraz. Poprawnie piszemy więc: GDZIE INDZIEJ, KIEDY INDZIEJ, WSZĘDZIE INDZIEJ i NIGDZIE INDZIEJ – zawsze osobno, nigdy razem.
[NSPP; WSPP; SO PWN; SEJP Bor, 199]

ZAAMBARASOWANY
„Z tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz” – aforyzm T. Boya-Żeleńskiego jest chyba najbardziej znanym przykładem użycia słowa AMBARAS. Od rzeczownika AMBARAS, mającego znaczenie ‘kłopot; trudności, tarapaty’, powstał najpierw niemal nieużywany już czasownik AMBARASOWAĆ ‘sprawiać kłopot, wprawiać w zakłopotanie’, który dał podstawę dokonanym ZAAMBARASOWAĆ i ZAAMBARASOWAĆ SIĘ, a te z kolei – imiesłowowi przymiotnikowemu ZAAMBARASOWANY, przekształconemu z czasem w „uczciwy przymiotnik” o znaczeniu ‘zakłopotany’.
Sam AMBARAS zapożyczyliśmy na początku XIX w. z języka francuskiego, w którym wyraz embarras oznaczał nie tyle kłopot, ile utrudnienie, zator, przeszkodę (taką na drodze – czasownik embarrasser był wówczas używany przede wszystkim w znaczeniu ‘tarasować drogę’, dopiero od tego powstały znaczenia ‘krępować i ‘wprawiać w zakłopotanie’).
[SJP PWN; SJP Dor; USJP; SWO; ESJP, I, 10]

źródło:https://www.facebook.com/jezykojczysty/

a oprócz ciekawostek

Ile waży słowo – o języku w internecie

 

Skip to content