„Ziemia! Ziemia!” Sandor Marai

„Ziemia! Ziemia!” to powieść eseistyczna, zbiór wspomnień i esejów węgierskiego klasyka XX wieku, Sandora Maraiego. Akcja rozpoczyna się w grudniu 1944 roku, gdy Armia Czerwona odbija Budapeszt z rąk nazistów. Marai, jako już wówczas uznany pisarz, mieszka w tym czasie w niewielkiej wiosce, która szybko zostaje zajęta przez Sowietów. Węgierski klasyk w niesamowity sposób opowiada o zderzeniu mentalności zachodu(w której wychował się pisarz) z mentalnością wschodu, opierając porównania na swoich niezwykłych przeżyciach z tego czasu. Opisuje on między innymi zachowania żołnierzy radzieckich zakwaterowanych w jego domu, czy późniejsze zmiany, które na Węgrzech wprowadzają zwycięscy Rosjanie. Wspomnienia Maraiego kończą się w 1948 roku, gdy pisarz podejmuje dramatyczną decyzję o emigracji, na której – jak się okaże, pozostanie aż do tragicznej, samobójczej śmierci w 1988 roku. Książka wyróżnia się jakością języka, trafnością obserwacji i niezwykłością dziejącej się historii, przez którą autor w małej skali tłumaczy to, z czym mierzyła się cała Europa Środkowo-Wschodnia przez następne kilkadziesiąt lat.

Stanisław Kusiak