Patroni roku 2014
PATRONI ROKU 2014
JAN NOWAK-JEZIORAŃSKI, JAN KARSKI
JAN NOWAK-JEZIORAŃSKI
(fragment projektu uchwały Senatu RP , cała uchwała na stronie: http://isap.sejm.gov.pl/ ).
3 października 2014 roku minie sto lat od urodzin Jana Nowaka-Jeziorańskiego, ważnej postaci najnowszej historii Polski.
Jan Nowak-Jeziorański – w młodości żołnierz, uczestnik wojennej konspiracji, emisariusz dowództwa Armii Krajowej do Londynu, uczestnik Powstania Warszawskiego.
Szczerze oddany sprawie wolności i niepodległości Ojczyzny. Po wojnie współtwórca i dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Jan Nowak-Jeziorański wiele razy, w momentach kluczowych znacząco wpłynął na bieg wydarzeń w Polsce. Jako konsultant Rady Bezpieczeństwa ONZ, czy później doradca władz Stanów Zjednoczonych, miał istotny wpływ na ich politykę aktywnego wspierania „Solidarności”.
12 grudnia 2013 r., podczas 45. posiedzenia Senatu RP obecnej kadencji, senatorowie podjęli uchwałę o ustanowieniu roku 2014 rokiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Mieć misję i cel… Wiedzieć, po co się żyje, po co pracuje, po co ryzykuje. Mieć cały czas poczucie, że służy się swojemu powołaniu, które jest sprecyzowane i wiadomo na czym polega. To najważniejsze …
Miałem tyle szczęścia w życiu, że niczego nie żałuję, nie straciłem żadnej okazji. Miałem tak szerokie pole do działania, że nie mógłbym odpowiedzieć inaczej. Nie zamieniłbym mojego życia na żadne inne …
Jan Nowak-Jeziorański
„Polska z bliska” (2003)
Została ustanowiona w 2004 roku przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, miasto Wrocław, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Kolegium Europy Wschodniej.[…]
Intencją twórców jest honorowanie nią osób i instytucji, które miały znaczący udział w obaleniu komunizmu, odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz istotny wkład w budowę i kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce oraz w Europie Środkowo-Wschodniej.
Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje członkom Kapituły Nagrody oraz dotychczasowym laureatom Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Propozycje przyjmuje Sekretarz Kapituły w terminie do 15 stycznia każdego roku. Posiedzenie Kapituły decydujące o przyznaniu Nagrody odbywa się do połowy marca każdego roku. Nagroda jest wręczana corocznie, 4 czerwca we Wrocławiu.
Nagrodę stanowią: statuetka autorstwa profesora Jacka Dworskiego, dyplom honorowy i czek w wysokości 10 tysięcy Euro.
DOTYCHCZASOWI LAUREACI NAGRODY:
2004 – Tadeusz Mazowiecki, premier Rzeczpospolitej Polskiej;
2005 – George Bush, senior, 41. prezydent Stanów Zjednoczonych;
2006 – Stanisław Szuszkiewicz, pierwszy prezydent niepodległej Białorusi;
2007 – kard. Jean-Marie Lustiger, metropolita Paryża;
2008 – Siergiej Kowaliow, rosyjski obrońca praw człowieka;
2009 – Vaclav Havel, pierwszy prezydent Republiki Czeskiej;
2010 – Leszek Balcerowicz, ekonomista, polityk;
2011 – Jerzy Koźmiński, dyplomata, polityk;
2012 – Valdas Adamkus, litewski polityk, b. prezydent Litwy;
2013 – Stowarzyszenie Instytut Literacki „Kultura”.
źródło:http://www.jezioranski.org
JAN KARSKI
(Uchwała Sejmu RP o ustanowieniu roku 2014 rokiem Jana Karskiego na stronie:http://isap.sejm.gov.pl)
Jan Karski (wł. Jan Romuald Kozielewski) – ur. 24 kwietnia 1914 r. w Łodzi, zm. 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie.
W międzywojennej Polsce ukończył wydział prawa i studium dyplomacji oraz szkołę podchorążych. Po wybuchu wojny trafił do niewoli, jednak udało mu sie zbiec i podjąć działalność konspiracyjną. Ze względu na doskonałą pamięć i znajomość języków obcych powierzono mu obowiązki politycznego emisariusza władz Polskiego Państwa Podziemnego. W czasie jednej z misji do Francji został aresztowany przez Gestapo. Po brutalnych przesłuchaniach próbował popełnić samobójstwo obawiając się, że podczas kolejnych tortur może zdradzić Niemcom istotne informacje o polskim Podziemiu. Odratowany, trafił do więziennego szpitala, z którego został odbity dzięki pomocy polskiego Związku Walki Zbrojnej.
W 1942 pod pseudonimem Jan Karski, którego odtąd będzie stale używał, wyruszył w kolejną misję, tym razem do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Jednym z jego głównych zadań było poinformowanie aliantów o tragicznej sytuacji ludności żydowskiej pod okupacją niemiecką. Zbierając informacje na ten temat, dwukrotnie przedostał się do warszawskiego getta, a także do obozu przejściowego w Izbicy, z którego Żydzi kierowani byli do obozów zagłady.
Wstrząsającą relację naocznego świadka przekazał ogromnej liczbie amerykańskich i brytyjskich polityków, dziennikarzy i artystów. Spotkał się miedzy innymi z ministrem spraw zagranicznych rządu brytyjskiego oraz z prezydentem USA. Jednak dramatyczne apele emisariusza o ratunek dla narodu żydowskiego nie przyniosły rezultatów – większość rozmówców nie dowierzała jego doniesieniom lub je ignorowała.Po wojnie Jan Karski zdecydował się pozostać na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Podjął studia z zakresu nauk politycznych i obronił doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez dalsze czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Wśród jego studentów znalazł się między innymi przyszły prezydent Bill Clinton.
Jan Karski był również autorem kilku książek. Publikacja o działalności polskiego państwa podziemnego („Story of a Secret State”), opublikowana w 1944 w USA stała się wkrótce bestsellerem i została przetłumaczona na wiele języków.
W ostatnich dwudziestu latach życia Jan Karski powrócił do swojej „nieukończonej misji”, wielokrotnie opowiadając na spotkaniach w Ameryce, Izraelu i w Polsce o masowej eksterminacji ludności żydowskiej w czasie wojny i swoich próbach zainteresowania świata tym dramatem.