Czesław Miłosz
(1911–2004)

polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata

W uchwale o ustanowieniu roku 2024 Rokiem Czesława Miłosza Senat w 20. rocznicę śmierci poety oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych twórców naszych czasów (…) Senatorowie przypominają, że Czesław Miłosz był świadkiem największych wydarzeń minionego stulecia: od pól bitewnych pierwszej wojny światowej, poprzez rosyjską rewolucję, odzyskanie przez Polskę niepodległości, społeczne i narodowościowe problemy II RP, czas spełnionej Apokalipsy i piekła, którym stały się ulice okupowanej Warszawy, Holokaust i starcie 2 totalitaryzmów, doświadczenie emigranta w świecie podzielonym żelazną kurtyną, aż do upadku sowieckiego imperium i budowę demokracji.
Jak podkreślają senatorowie, w czasach, gdy wartości demokracji są ponownie podważane, Miłosz, odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, ostrzega przed zgubnymi konsekwencjami budzenia demonów nacjonalizmu, antysemityzmu i autorytaryzmu. W ocenie senatorów jako pisarz i myśliciel stał się on jednym z największych autorytetów intelektualnych, a jego twórczość jest zakorzeniona w wieloetnicznych tradycjach polskiej kultury, reprezentuje zarazem dziedzictwo narodów Europy Środkowo-Wschodniej z jej doświadczeniem skutków nazizmu i komunizmu. W swojej twórczości Miłosz przekracza granice kultur, gatunków i języków. Światowe uznanie przyniósł mu „Zniewolony umysł”, stanowiący przenikliwą, nietracącą na aktualności analizę świadomości porażonej przez totalitarne utopie, jedna z najważniejszych książek XX w.

Miłosz i Gombrowicz. Ile gry w tej przyjaźni?

Przyjaźń literackich gigantów – Czesława Miłosza i Witolda Gombrowicza – to z wielu powodów zjawisko wyjątkowe w XX-wiecznej polskiej kulturze. Na ile ta relacja była autentyczna?

 Obaj, tak świadomi swojej wielkości, jakby czuli, że znaleźli godnego partnera do dyskusji, konfrontacji, sporów. Miłosz był chyba jedyną osobą, o której Gombrowicz mówił, że mu dorównuje. Że jest dla niego postacią ciekawą i fascynującą. Z kolei autor „Zniewolonego umysłu” w czasie, gdy odbierał Nagrodę Nobla, pisał do Rity Gombrowicz, że to Witold powinien znajdować się teraz na jego miejscu […]

Barbara Toruńczyk

 źródło: https://www.polskieradio.pl/8/3664/artykul/1480104,milosz-i-gombrowicz-ile-gry-w-tej-przyjazni

Czesław Miłosz wspominał:

Dzieło Gombrowicza nie może być mierzone upływem kilku dziesięcioleci. Jest pomnikiem prozy polskiej, częścią tej całości, do której należą też Pasek
i Sienkiewicz. Trzydzieści lat po śmierci autora wolno jedynie zapytać, jak ma się Polska dzisiejsza do tej, z którą się zmagał, chcąc zamiast pojęcia ojczyzny wprowadzić pojęcie synczyzny. Czy jest ta sama, czy do tamtej podobna, czy też zupełnie inna? Na to pytanie nie ma chyba odpowiedzi, tym bardziej, że w żadnym utworze literackim Polska ostatnich lat nie ukazała się 'w jestestwie swoim’.

Już kiedyś na stronie MCI

2011 ROKIEM MIŁOSZA